لوله کشی فاضلاب ساختمان، تعبیه مجرا هایی برای خروج و هدایت آب های آلوده خانگی و ساختمانی به سمت فاضلاب شهری است و یکی از مهم ترین قسمت های ساخت یک بنا محسوب می‌شود. هر گونه اهمال در لوله کشی فاضلاب ساختمان می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را وارد نماید. طراحی درست اتصالات با توجه به شرایط هر ساختمان و نصب اصولی و رعایت ضوابط استاندارد، یکی از شروط اساس مهندسی ساختمان سازی نوین است. اما در کنار این ضرورت مهم، استفاده از تاسیسات و اتصالات و لوله های با کیفیت نیز بسیار حائز اهمیت است. عدم توجه به متریال خوب در لوله کشی فاضلاب، می تواند فرسودگی و تخریب زودهنگام تاسیسات، تجمع مواد آلوده فاضلابی در لوله ها و نشتی آن و همچنین انتشار بوی نامطبوع در ساختمان را موجب شود. از این رو باید به کیفیت اتصالات به کار رفته در ساختمان و دانش فنی و مهندسی در طراحی فاضلاب به یک میزان توجه شود.
نحوه لوله کشی فاضلاب ساختمان
لوله کشی به مجموعه اتصالات لوله ها برای عبور سیالات از داخل لوله و انتقال آن به محل دیگر گفته می شود و بخش های مختلفی دارد. سیستم لوله کشی فاضلاب نیز دارای بخش های مهمی است که هر یک به نوبه خود نقش اساسی در کارکرد درست سیستم فاضلاب دارند. نقص هر یک می‌تواند کل تاسیسات فاضلاب را مختل و دچار مشکل کند. بخش های اساسی سیستم فاضلاب شامل موارد زیر است:
لوله های فاضلاب
این لوله ها در ساختمان، از سمت بالا به پایین نصب می‌شوند. به این ترتیب با کمک از نیروی جاذبه زمین، حرکت سیالات با سرعت بیشتری انجام شود و مواد فاضلابی مدت زمان کمتری در درون لوله ها می مانند.
سیفون
سیفون یکی از اجزای تشکیل دهنده سیستم لوله کشی فاضلاب ساختمان است که به دلیل شکل خاص خمیده، همیشه حاوی مقداری آب می باشد. آب داخل سیفون به منزله یک سد آبی است که از نشر بوی ناخوشایند فاضلاب به داخل ساختمان جلوگیری می‌نماید.
لوله های هواکش (ونت VENT)
نقش مهم و اساسی این لوله ها عبارتند از:
- هدایت فشار هوا به داخل لوله برای حفظ آب داخل سیفون و جلوگیری از تخلیه آن
- ایجاد تهویه و خارج کردن گاز های انباشته در پشت سیفون
- سرعت دهی به حرکت فاضلاب و سیالات
روش های لوله کشی فاضلاب
لوله کشی فاضلاب به دو روش انجام می‌شود:
لوله کشی به روش کف خواب ( سنتی)
این روش که به آن فاضلاب روباز هم گفته می شود از گذشته های دور تا به امروز کاربرد داشته و همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش لوله های فاضلاب پس از تجهیز و اتصال به لوله ونت و سیفون، در کف ساختمان قرار می گیرند و در نهایت با سیمان و مصالح روی آن ها پوشانده می‌شود.
لوله کشی به روش زیر سقفی
این روش یک ابداع جدید و نوآوری در مهندسی ساختمانی محسوب می‌شود. سیستم فاضلاب زیرسقفی در سطح زیرین سقف تعبیه می‌شود و در مواقعی ممکن است به صورت ترکیبی، فاضلاب کف خواب و زیر سقفی توامان در یک ساختمان اجرا شود. در این مواقع معمولا طبقه همکف به صورت کف خواب و سایر طبقات به صورت زیر سقفی انجام می شود. در واقع تفاوت خاصی در خصوص روش اجرایی و سرعت حرکت سیالات در سیستم لوله کشی در کف و زیر سقفی وجود ندارد.
اما در مورد مزیت لوله کشی فاضلاب ساختمان زیر سقفی می توان به چند نکته اشاره کرد:
روش زیر سقفی مقرون به صرفه است، زیرا با یک سقف کاذب و کناف می توان تاسیسات را مخفی کرد. اما در لوله کشی کف برای پوشاندن و ممانعت از ضربه دیدن تاسیسات باید از مصالح سنگین استفاده کرد.
- در صورت انسداد لوله ها، تشخیص و تعمیر لوله های زیر سقفی به راحتی و بدون تخریب امکانپذیر است.
- انشعاب گیری لوله های زیرسقفی به دلیل دسترسی آسان به لوله ها به سهولت انجام می شود.
- اما در نهایت این شرایط سازه و ساختمان است که بهترین و کارآمدترین نوع لوله کشی فاضلاب را تعیین می‌کند. بنابراین به طور کلی باید برای یک سیستم فاضلاب ساختمانی کارآمد، خصوصیات ویژه ای را برشمرد. از جمله؛
- طراحی و نصب اصولی و استاندارد ( توجه به شیب زمین، کیفیت جوشکاری و اتصالات لوله ها و کیفیت متریال)
- مجهز بودن فاضلاب به لوله های هواکش
- تعبیه دریچه بازدید برای کنترل و بررسی گرفتگی و رفع آن
- مقاومت در برابر زلزله و نشست ساختمان
- عدم نشت و گرفتگی لوله ها
- عدم انتقال بوی آزار دهنده و گاز های خطرناک فاضلاب به داخل ساختمان
- قدر مسلم این است که تمامی این امتیازات در سایه دانش فنی و استفاده از تاسیسات و لوله های استاندارد و با کیفیت به دست خواهد آمد.
انواع لوله فاضلاب
لوله ها شاهرگ اصلی تاسیسات فاضلاب به شمار می‌آیند. به همین دلیل انتخاب نوع مناسب و باکیفیت، ضامن ماندگاری یک سیستم فاضلاب خواهد بود. لوله فاضلاب دارای تنوع بسیاری است. از جمله لوله های بتنی، مسی، چدنی و غیره. امروزه لوله های پرکاربرد لوله هایی هستند که بهترین بهره وری و کمترین هزینه و نصب آسان و پیشرفته داشته باشند.
لوله پلیکا
لوله پلیکا نسل اول لوله های پیشرفته بعد از لوله های فلزی به شمار می‌آید که به دو صورت PVC و UPVC وجود دارد که آلیاژ بکار رفته در آن پلیمر است. یکی از کاربرد های اصلی لوله پلیکا استفاده در تاسیسات فاضلاب می‌باشد. ویژگی های بارز این لوله عبارتند از: ضد حریق، وزن کم، قیمت ارزان، مقاومت در برابر فرسایش و خوردگی است که توانسته به عنوان یکی از انتخاب های برتر مهندسین باشد.
لوله پلی اتیلن
یکی از پرکاربرد ترین لوله ها در عرصه صنعت می باشد و دارای انواع مصارف گازی، آبرسانی، فشار قوی و فاضلابی و غیره می باشد. این لوله از مواد پلی اتیلن P.E ساخته شده است. پلی اتیلن نوعی پلیمر است که تحت پلیمریزاسیون به وجود می آید. قابلیت های بی نظیری همچون مقاومت بالا، انعطاف پذیری و رسوب پذیری اندک باعث استقبال صاحبان صنایع از این محصول شده است. لوله پلی اتیلن از لوله های چدنی و آهنی نیز دوام و مقاومت بیشتری دارد. همچنین لوله زهکش پلی اتیلن که گاها از جنس پی وی سی نیز تهیه می‌شود برای برطرف کردن و جذب رطوبت زیر سطوح کاربرد فراوانی دارد.
لوله کاروگیت
لوله کاروگیت، از دو جداره پلی اتیلن ساخته شده است. جداره داخلی کاملا صاف و جداره بیرونی آن موج دار است. به دلیل همین طراحی خاص، مقاومت بیشتری در برابر فشار های زیرسطحی دارد. سبک بودن، عدم رسوب پذیری، مقاومت بسیار در برابر فرسایش و نوسان دما، انطباق پذیری با انواع اتصالات و نصب آسان، ماندگاری و عمر طولانی، انعطاف پذیری در تغییر شکل و خمیدگی و همچنین خواص هیدرولیکی به دلیل جداره صیقلی داخلی، از جمله مواردی است که لوله کاروگیت را بسیار پرکاربرد و پرمصرف ساخته است.
نقشه لوله کشی فاضلاب ساختمان
نقشه یعنی تصویری که با نماد ها و اِلمان های مشخص شده، راه و روش کار را ترسیم می کند. برای لوله کشی فاضلاب یک نقشه منطبق با شرایط ساختمان ترسیم می‌شود که در آن به تمام جزئیات پرداخته می‌شود. با نقشه راهنما به راحتی می توان خطا ها را پیدا کرد و اشتباهات را به حداقل رساند. مزیت دیگر وجود نقشه لوله کشی، تشخیص آسان محل انسداد در آینده است.
در نقشه لوله کشی فاضلاب ساختمان معمولا باید به نکات خاصی توجه کرد که به چند نمونه اشاره می‌کنیم :
باید به لوله کشی آب باران و هواکش ها توجه شود. به گونه ای که لوله کشی آب باران و فاضلاب یکی نباشد.
قطر لوله های قائم(عمودی) در هر اندازه طولی یکسان باشد. (در نقطه ای باریک و یا عریض نباشد.)
لوله ها به شکل مستقیم باشد. در صورت تغییر جهت بهتر است به شکل 45 درجه تغییر یابد.
محل عبور لوله های فاضلاب افقی، از آپارتمان های مجاور نباشد.
دریچه های بازدید در نقاط مختلفی تعبیه شده باشد. (پایین ترین نقاط انشعابات قائم- انتهای شاخه لوله افقی- نقاطی از انشعاب قائم برای آزمایش)
اتصالات لوله کشی فاضلاب
اتصالات یا فیتینگ (FITTINGE) مجموعه ابزار پیش ساخته‌ای هستند که برای اتصال و نصب لوله ها و تاسیسات بکار می روند. به کارگیری اتصالات با کیفیت و استاندارد، تضمین کننده عمر طولانی تاسیسات و لوله کشی بوده و تخریب و انسداد آن را به حداقل می رساند. در لوله کشی فاضلاب با توجه به نوع لوله ها و نحوه طراحی لوله کشی، اتصالات بسیار مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین برای استفاده بهینه از قابلیت های انواع لوله های فاضلاب باید از اتصالات همان لوله ها که تنوع بسیاری دارند، استفاده شود.
روش اتصالات پلی اتیلن
با توجه به ویژگی های خاص لوله پلی اتیلن اتصالات ویژه ای طراحی شده که بهره وری آن را چندین برابر افزایش می‌دهد. معمولا اتصالات پلی اتیلن به چند روش انجام می‌شود از جمله: اتصالات کوپلینگی، تزریقی، جوشی، پلیمری، پیچی و الکتروفیوژن که هر یک ابزار و روش خاص خود را دارند.
روش اتصالات پلیکا و اتصالات pvc
اتصالات پلیکا یا اتصالات pvc اتصالات بسیار حرفه‌ای و کارآمدی هستند. روش این اتصالات نیز به صورت چسبی، اتصال سه راهی دریچه بازدید، اتصال شترگلویی و یا پوش فیت انجام می شود. اتصالات پوش فیت دارای سوکت است و به راحتی می توان با فشردن لوله ها در محل سوکت، آن ها را به یکدیگر متصل کرد.
تجهیزات اتصالات را می توان به چند دسته کلی تقسیم کرد:
سیفون
سیفون که پیش تر به آن پرداخته شد و نقش کلیدی آن در تاسیسات فاضلاب بیان شد. معمولا سیفون‌دهای پرکاربرد از دو نوع p و s هستند و از نظر عمق آب‌بندی نیز به انواع مختلف دسته بندی می‌شوند.
بوشن لوله فاضلاب
کاربرد اصلی بوشن، اتصال دو لوله به یکدیگر و یا ترمیم لوله های فاضلاب است و دارای سایز و قطر مختلف هستند. لوله ها را بدون حرارت دادن می توان به وسیله بوشن متصل کرد.
زانویی
زانویی برای تغییر جهت لوله ها مورد استفاده قرار می گیرد و دارای سه نوع (90 و 45 درجه و زانوی تبدیل) است که برای تغییر دادن مسیر لوله هایی که قطر های متفاوت دارند استفاده می شود.
سه راهی
سه راهی برای گرفتن انشعاب از سرشاخه ها کاربرد دارد. دارای انواع مختلف با زاویه های متفاوت است. در مواقعی به عنوان تبدیل مورد استفاده قرار می گیرد و لوله هایی با اندازه قطر های مختلف را به یکدیگر متصل می کند.
اتصالات موفه
موفه می‌تواند قدرت ماندگاری لوله ها را در برابر انقباض ها و انبساط و نشست ساختمان بالا ببرد و به نوعی حجم سیالات را کنترل می‌کند.
اتصالات فلنج
فلنج‌‌دها نیز از جمله اتصالات بسیار پرکاربرد هستند که با قابلیت های فراوانشان، بدون نیاز به جوشکاری، لوله ها و تاسیسات را به هم متصل می‌کنند.
دریچه بازدید و درپوش کنترل
این دریچه ها حکم سوپاپ اطمینان را دارند. با تعبیه این درپوش ها می‌توان انسداد های احتمالی را مرتفع کرد.
بازرگانی سداب تولید کننده و تامین کننده تخصصی در زمینه لوله و اتصالات پلیمری، با ارائه بهترین محصولات پلیمری برای رضایت خریداران، تضمین قیمت و کیفیت را در کنار هم مدنظر قرار داده است. رعایت اصول حرفه ای تولید وتامین محصولات مطابق با استانداردهای مورد تائید بازار های جهانی و کسب اعتبار و اطمینان تجاری، مهم ترین دستاورد سال ها فعالیت شرکت بازرگانی سداب در عرصه تولید و تجارت است.