با توجه به وجود خطرات احتمالی در صنعت گاز، استفاده از برخی تجهیزات تعدیل کننده فشار گاز از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از این تجهیزات تعدیل کننده رگلاتور گاز می‌باشد. وظیفه اصلی این وسیله تنظیم و ثبات میزان جریان خروجی گاز می‌باشد. برای مثال با نصب رگلاتور روی علمک گاز، میزان خروج گاز شهری را مدیریت می‌نمایند.
رگلاتورهای گاز از متریال‌های متنوعی ساخته می‌شوند که جنس متریال مصرفی در نوع کاربرد آنها موثر است. برای مثال هنگام رگلاتورهای مورد استفاده برای گازهایی با خاصیت خورندگی باید از موادی استفاده شود (مثل فلز) که در برابر خوردگی مقاوم باشند.
در این مقاله قصد داریم رگلاتور گاز، کاربرد و انواع آن را به شما معرفی نماییم.
رگلاتور گاز چیست؟
رگلاتور گاز دستگاهی با عملکردی مشابه با شیر کنترل است و میزان فشار گاز خروجی از مخزن یا لوله گاز را تنظیم و کنترل می‌کند. در واقع از آنجایی که فشار موجود در لوله و مخازن گاز بسیار زیاد است و امکان استفاده مستقیم از این منابع وجود ندارد، با نصب رگلاتور فشار ورودی را کاهش می‌دهند. رگلاتورها میزان فشار جریان گاز ورودی را متناسب با اندازه مشخص شده برای فشار خروجی تنظیم می‌کنند و سپس خروج جریان گاز صورت می‌گیرد. به بیان دقیق‌تر رگلاتور گاز، نوعی دستگاه انتگرالی و دارای تنظیمات مشخص برای خروجی سیال است. این دستگاه به وسیله یک محدود کننده و یک سنسور قادر به کنترل فشار جریان خروجی می‌باشد.
از این رو بکارگیری شیر فشار شکن الزامی است. یک فشار شکن دارای سه بخش اصلی بارگذاری، اندازه گیری و عملگر می‌باشد.
انواع رگلاتور گاز
به طور کلی انواع رگلاتور را می‌توان به دو دسته تک مرحله‌ایی و دو مرحله‌ایی تقسیم نمود. اصلی‌ترین تمایز رگلاتورهای گاز تک مرحله‌ای نسبت به رگلاتورهای دو مرحله‌ای، در ثابت نگهداشتن فشار گاز خروجی است. به این صورت که در رگلاتورهای دو مرحله‌ای ابتدا فشار به میزان بسیار زیادی و سپس در مرحله بعد به میزان بسیار کم کاهش می‌یابد. در نتیجه میزان فشار در رگلاتورهای دو مرحله‌ایی ثابت می‌مانند.
اما در صورت نصب رگلاتورهای تک مرحله‌ای بعد از سیلندر، هنگام کم شدن میزان گاز سیلندر، فشار ورودی نیز کاهش می‌یابد. در نتیجه فشار خروجی زیاد می‌شود.
البته توجه داشته باشید می‌توان انواع رگلاتورها را با توجه به کاربرد، نوع گاز و جنس بدنه نیز دسته بندی نمود.
رگلاتورهای خانگی یا صنعتی
رایج‌ترین نوع رگلاتورهای مورد استفاده، رگلاتورهای خانگی یا صنعتی می‌باشند. در واقع اکثر رگلاتورها در این گروه قرار می‌گیرند. معمولا بدنه این رگلاتورها از آلیاژ برنج ساخته می‌شود. در حقیقت دلیل استفاده از آلیاژ برنج در تولید این رگلاتورها، میزان درصد خلوص گازهای مورد نظر می‌باشد. چرا که گازهای صنعتی دارای خلوص و حساسیت کمی هستند.
دستگاه‌های فشار شکن خانگی می‌بایست قدرت کنترل ۲۰۰ تا ۳۰۰ بار را داشته باشند تا این فشار در قسمت خروجی فشار شکن تقریبا چهارده بار کم شود. از کاربرد این رگلاتورها می‌توان به استفاده در مخزن‌های گاز LPG ،CNG، نیتروژن، آرگون، دی اکسید کربن و … اشاره نمود.
رگلاتورهای آزمایشگاهی
هنگام بکارگیری از گازهایی که دارای درصد خلوص بالا می‌باشند، الزامی است که از رگلاتور‌هایی با ویژگی‌های منحصر به فرد استفاده نمایید. برای مثال جنس بدنه فشار شکن نباید با گاز مورد استفاده واکنش شیمیای داشته باشد و همچنین دچار خوردگی نشود. از این رو در این مواقع از لوله گاز پلی اتیلن و فشار شکن‌هایی از جنس آلیاژ برنج و پوشیده شده با کروم یا استیل ضد زنگ استفاده می‌کنند. در برخی از مواقع نیز امکان استفاده از آلیاژهای دیگر نیز وجود دارد. به دلیل اهمیت جنس دیافراگم در اغلب مواقع فولاد ضد زنگ در ساخت دیافراگم استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید هنگامی که حساسیت آزمایشگاهی بسیار بالا است از آلیاژهای خاص‌تر مانند هستلوی استفاده می‌شود.
تفاوت رگلاتورهای گاز شهری و صنعتی چیست؟
رگلاتورهای صنعتی در کارخانه‌ها و دیگر فضاهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای مخزن‌های گازی بزرگ‌تری به کار برده می‌شوند. اما رگلاتورهای خانگی برای منازل مسکونی با مخزن گاز کوچک‌تر کاربرد دارند. لازم به ذکر است که طراحی رگلاتورهای صنعتی به گونه‌ای است که در صورت مجاورت با گازهای سمی و خورده، مشکلی برای آن پیش نخواهد آمد. این رگلاتورها در منازل مسکونی هیچگونه کاربردی ندارند.
تعمیر رگلاتور گاز چگونه انجام می‌شود؟
تعمیر و نگهداری از رگلاتورها سبب بالا رفتن ایمنی محیط و افزایش طول عمر دیگر تجهیزات می‌شود. در نتیجه باید هر چند مدت یکبار رگلاتورها را سرویس و تعمیر کرد. برای انجام سرویس باید مراحل زیر طی شوند:
۱. تست نشتی
برای انجام این تست باید تمامی قسمت‌های رگلاتور را به کف آغشته کنید. در صورتی که حباب مشاهده شد، باید فشار گاز را تخلیه و برای رفع نشتی اقدام کنید.
۲. ﺗﺴﺖ ﺧﺰش
اگر فشار خروجی رگلاتور به صورت خودکار افزایش پیدا کند، به صورتی که فشار خروجی با فشار داخل سیلندر یکی شود، خزش صورت گرفته است. خزش ممکن است به دلیل فرسوده شدن فنر رگلاتور یا وجود داشتن یک جسم خارجی در مسیر خروجی گاز اتفاق بیفتد.
۳. شستشو با گاز بی اثر
این مرحله در صورتی انجام می‌شود که از گازهایی با خلوص زیاد و مخلوط گازی که کیفیت آن مهم است، استفاده شود. این شستشو به منظور اطمینان از عدم وجود ناخالصی در رگلاتور صورت می‌گیرد تا افت کیفیت در گاز رخ ندهد. بعد از نصب رگلاتور در مسیر گازهای خورنده باید شستشو با گاز بی اثری مانند نیتروژن صورت گیرد.
۴. ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻋﻤﻠﮑﺮد
درست است که باید هر چند مدت یکبار تمامی این مراحل و تست‌ها انجام شود اما نکته اصلی این است که با گذشت مدت زمان مشخص شده توسط شرکت تولید کننده، رگلاتور باید به شرکت فرستاده شود تا نحوه عملکرد آن مجددا مورد تایید قرار گیرد.
قیمت رگلاتور گاز
عوامل زیادی از جمله نوع کاربرد، جنس بدنه، نوع گاز مورد استفاده، برخورداری از استاندارد و کیفیت بالا و … بر تعیین قیمت نهایی رگلاتورهای گاز تاثیر دارند. برای مثال رگلاتور‌هایی که از فولاد ضد زنگ ساخته شده‌اند گران‌تر از سایر رگلاتورها هستند.
خرید رگلاتور گاز
یکی از نکات بسیار مهم هنگام خرید رگلاتور، انتخاب رگلاتور متناسب با کاربرد آنها است. چرا که در برخی موارد در صورت برخورد گاز با بدنه رگلاتور، گازهای سمی تولید می‌شوند. به طور کلی هنگام انتخاب رگلاتور به میزان فشار گاز ورودی و خروجی، نوع و ظرفیت تجهیزات، اندازه قطر خط لوله و
نوع اتصال آن توجه نمایید.
بنابراین به دلیل اهمیت انتخاب مناسب رگلاتور و وجود خطرات احتمالی هنگام استفاده از برخی گازها پیشنهاد می‌شود حتما با متخصصان با تجربه مشورت نمایید.
نتیجه گیری
همانطور که گفتیم رگلاتور گاز برای کاهش فشار گاز تولید شده است. رگلاتورها دارای انواع مختلفی هستند و گازها به دلیل فشار زیادی که دارند ممکن است خطر‌آفرین باشند. در نتیجه رگلاتور مناسب با شرایط خود را انتخاب کنید و حتما از یک متخصص در هنگام خرید مشورت بگیرید زیرا ایمنی از همه چیز مهم‌تر است. برای خرید شیر قفلی گاز و رگلاتور گاز می‌توانید به فروشگاه اینترنتی سداب به آدرس sadabco.com مراجعه نمایید.